Social Climate Tech News

Fri 23 09 2022
Image

Schemering van de Tigris: de machtige rivier van Irak droogt uit

by bernt & torsten

Het was de rivier waarvan wordt gezegd dat hij de Bijbelse Hof van Eden heeft bewaterd en heeft bijgedragen aan de geboorte van de beschaving zelf.

Maar vandaag sterft de Tigris.

Menselijke activiteit en klimaatverandering hebben zijn eens zo machtige stroom door Irak gesmoord, waar het – met zijn tweelingrivier, de Eufraat – Mesopotamië duizenden jaren geleden tot de bakermat van de beschaving maakte.

Irak mag dan rijk zijn aan olie, het wordt geplaagd door armoede na decennia van oorlog en droogte en woestijnvorming.

Blootgesteld door de ene natuurramp na de andere, is het een van de vijf landen die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering, volgens de Verenigde Naties.

Vanaf april overschrijden de temperaturen 35 graden Celsius (95 graden Fahrenheit) en intense zandstormen kleuren de lucht vaak oranje en bedekken het land in een stoffilm.

Helse zomers zien kwik pieken bij een zinderende 50 graden Celsius – dicht bij de limiet van het menselijk uithoudingsvermogen – met frequente stroomuitval die de airconditioning voor miljoenen uitschakelt.

De Tigris, de levensader die de grote steden Mosul, Bagdad en Basra met elkaar verbindt, is verstikt door dammen, waarvan de meeste stroomopwaarts in Turkije, en vallende regen.

Een AFP-videojournalist reisde langs het 1.500 kilometer lange traject van de rivier door Irak, van het kale Koerdische noorden tot de Golf in het zuiden, om de ecologische ramp te documenteren die mensen dwingt hun oude manier van leven te veranderen.

Bagdad vraagt Ankara regelmatig om meer water vrij te geven.

Maar de Turkse ambassadeur in Irak, Ali Riza Guney, drong er bij Irak op aan om “het beschikbare water efficiënter te gebruiken”, en tweette in juli dat “water grotendeels wordt verspild in Irak”.

Hij heeft misschien een punt, zeggen experts. Iraakse boeren hebben de neiging om hun velden te overstromen, zoals ze sinds de oude Sumerische tijden hebben gedaan, in plaats van ze te irrigeren, wat resulteert in enorme waterverliezen.

Central Plain: “De boer verkocht alles”

Het enige dat overblijft van de Diyala-rivier, een zijrivier die de Tigris ontmoet in de buurt van de hoofdstad Bagdad op de centrale vlaktes, zijn plassen stilstaand water die zijn droge bed stippelen. De droogte heeft de waterloop uitgedroogd die cruciaal is voor de landbouw in de regio.

Dit jaar zijn de autoriteiten gedwongen om de gecultiveerde oppervlakten van Irak met de helft te verminderen, wat betekent dat er geen gewassen zullen worden verbouwd in het zwaar getroffen gouvernement Diyala.

De boer kreeg schulden omdat hij een put van 30 meter had gegraven om water te bemachtigen. “De boer verkocht alles”, maar “het was een mislukking”.

De Wereldbank waarschuwde vorig jaar dat een groot deel van Irak waarschijnlijk een soortgelijk lot zal ondergaan.

Tegen 2050 zou een temperatuurstijging van één graad Celsius en een neerslagreductie van 10 procent een vermindering van 20 procent van het beschikbare zoete water veroorzaken. Onder deze omstandigheden zal bijna een derde van het geïrrigeerde land in Irak verstoken zijn van water.

Waterschaarste die de landbouw en voedselzekerheid beïnvloedt, is al een van “de belangrijkste aanjagers van migratie van het platteland naar de stad” in Irak, zeiden de Verenigde Naties en verschillende niet-gouvernementele groepen in juni.

En de Internationale Organisatie voor Migratie zei vorige maand dat “klimatologische factoren” in de eerste drie maanden van dit jaar meer dan 3.300 gezinnen in de centrale en zuidelijke gebieden van Irak hadden ontheemd.

Bagdad: zandbanken en vervuiling

Deze zomer in Bagdad daalde het niveau van de Tigris zo laag dat mensen volleybal speelden in het midden van de rivier, nauwelijks tot hun middel diep door het water spetterend.

Het Iraakse ministerie van Water geeft de schuld aan slib vanwege de verminderde stroming van de rivier, waar zand en grond die ooit stroomafwaarts werden gewassen, nu bezinken om zandbanken te vormen.

Tot voor kort gebruikten de autoriteiten in Bagdad zware machines om slib te baggeren, maar met krap geld is het werk vertraagd.

Jaren van oorlog hebben een groot deel van de waterinfrastructuur van Irak vernietigd, met veel steden, fabrieken, boerderijen en zelfs ziekenhuizen die hun afval rechtstreeks in de rivier dumpen.

Terwijl rioolwater en puin uit Groot-Bagdad in de krimpende Tigris stroomt, creëert de vervuiling een geconcentreerde giftige soep die het zeeleven en de menselijke gezondheid bedreigt.

Milieubeleid heeft geen hoge prioriteit gehad voor Iraakse regeringen die worstelen met politieke, veiligheids- en economische crises.

Het ecologisch bewustzijn is ook nog steeds laag bij het publiek, hoewel “elke Irakees klimaatverandering voelt door stijgende temperaturen, lagere regenval, dalende waterstanden en zandstormen.

Zuid: zout water, dode palmbomen

“Er is geen zoet water, er is geen leven meer”, zei de boer. Hij woont in Ras al-Bisha waar de samenvloeiing van de rivier de Tigris en de Eufraat, de Shatt al-Arab, uitmondt in de golf, nabij de grenzen met Iran en Koeweit.

In het nabijgelegen Basra – ooit het Venetië van het Midden-Oosten genoemd – worden veel van de uitgeputte waterwegen gesmoord door puin.

In het noorden zijn veel van de eens beroemde Mesopotamische moerassen – het uitgestrekte wetland met de “moeras-Arabieren” en hun unieke cultuur – gereduceerd tot de woestijn sinds Saddam Hussein ze in de jaren 1980 drooglegde om hun bevolking te straffen.

Maar een andere bedreiging treft de Shatt al-Arab: zout water uit de golf duwt steeds verder stroomopwaarts naarmate de rivierstroom afneemt.

De VN en lokale boeren zeggen dat stijgende zouten al de landbouwopbrengsten raken, in een trend die zal verergeren naarmate de opwarming van de aarde de zeespiegel verhoogt.

Rivierdelta: de benarde situatie van een visser

Staande op blote voeten in zijn boot als een Venetiaanse gondelier, stuurt een visser het naar huis terwijl de zon ondergaat op de wateren van de Shatt al-Arab. Van vader op zoon heeft de visser ons leven gewijd aan de visserij.

In een land waar gegrilde karper het nationale gerecht is, is de vader van acht kinderen er trots op dat hij “geen staatssalaris, geen subsidies” ontvangt.

Maar zouten eist zijn tol wanneer het de meest gewaardeerde zoetwatersoorten verdrijft die worden vervangen door zeevissen.

Zeewater wordt verder omhoog geduwd in de Shatt al-Arab, waardoor het levensonderhoud van de visser wordt bedreigd. In de zomer hebben ze zout water, en het zeewater stijgt en komt hier.

Vorige maand meldden lokale autoriteiten dat het zoutgehalte in de rivier ten noorden van Basra 6.800 delen per miljoen bereikte – bijna zeven keer zo hoog als zoet water.

De visser kan niet overschakelen op vissen op zee omdat zijn kleine boot niet geschikt is voor de koelere wateren van de baai, waar hij ook het risico zou lopen om zichzelf binnen te rijden met de Iraanse en Koeweitse kustwacht.

En dus wordt de visser overgeleverd aan de krimpende rivieren van Irak, zijn lot verbonden met dat van hen.

Als het water gaat, gaat de visserij, en dat geldt ook voor het levensonderhoud van de visser.

Share: