Waarom biodiversiteit ook ondergronds bescherming nodig heeft

by bernt & torsten

Neerkijken. Je ziet de aarde onder je voeten misschien niet vol leven, maar het is wel zo.

Betere wetenschappelijke hulpmiddelen helpen ons te begrijpen dat vuil niet alleen vuil is. Het leven in de bodem omvat microben zoals bacteriën en schimmels; ongewervelde dieren zoals regenwormen en nematoden; plantenwortels; en ook zoogdieren zoals dassen en dassen die een deel van hun tijd ondergronds doorbrengen.

Er wordt meestal gezegd dat een kwart van de biodiversiteit van de aarde in de bodem leeft, maar dit is waarschijnlijk een groot understatement. Veel soorten die er verblijven, vooral micro-organismen zoals virussen, bacteriën, schimmels en protisten, zijn nog niet bekend bij de wetenschap.

“Gepubliceerde literatuur is pas begonnen met het ontrafelen van de complexiteit van bodembiologische systemen”, zo bleek uit een studie uit 2020 van onderzoekers van de Universiteit van Reading. “We weten nauwelijks wat daar is, laat staan hun breedte van functionele rollen, niche-indeling en interactie tussen deze organismen.”

Maar wetenschappers weten dat gezonde en biologisch diverse landgemeenschappen verschillende functies ondersteunen die het leven op aarde ondersteunen. Dat omvat voedingscycli, voedselproductie, koolstofopslag en waterfiltratie.

Wat er ondergronds gebeurt, ondersteunt het leven bovengronds. En het is niet verwonderlijk dat als de ondergrondse biodiversiteit in gevaar komt, de belangrijke functies die het land vervult dat ook zijn.

“Naarmate bodemorganismen beginnen te verdwijnen, zullen ecosystemen snel ondermaats beginnen te presteren, wat mogelijk hun vitale functies voor de mensheid belemmert”, onderzoekers in een wetenschappelijke studie uit 2020.

Bedreigingen

Helaas zijn er aanwijzingen dat de biodiversiteit van de aarde vandaag afneemt – hoe erg dat nog steeds een probleem is dat wetenschappers proberen te bepalen. Met slechts één maatregel toonden studies aan dat 60-70% van de bodems in de EU nu ongezond is.

De bedreigingen daar – en over de hele wereld – zijn talrijk.

De onderzoekers van reading university hebben ze teruggebracht tot vijf hoofdgebieden:

• Menselijke exploitatie omvat intensieve landbouw, pesticiden, meststoffen en genetisch gemodificeerde organismen.
• Veranderingen in landgebruik zoals ontbossing, versnippering van habitats en landafdekking.
• Bodemdegradatie door verdichting, erosie en verlies van voedingsstoffen.
• Klimaatverandering beïnvloedt temperatuur en vochtigheid.
• De groeiende dreiging van plasticvervuiling.

Wanneer we biodiversiteit in de bodem verliezen, leidt dit tot een afname van het vermogen van de bodem om verstoringen te weerstaan – wat het verlies van belangrijke functies en nog meer biodiversiteit kan veroorzaken.

Kennislacunes

Net zoals nieuwe moleculaire hulpmiddelen wetenschappers hebben geholpen het microbioom in de darmen van mensen te begrijpen, kunnen wetenschappers nu ook veel meer leren over de kleine organismen die in de bodem leven, zegt Wall. Maar terwijl het onderzoek naar bodembiodiversiteit groeit, zijn er nog steeds aanzienlijke kennislacunes.

Een studie uit 2020 over “blinde vlekken” in de wereldwijde bodembiodiversiteit en ecosysteemfunctie wees uit dat het meeste onderzoek zich richtte op een enkele bemonsteringsgebeurtenis en niet bestudeerde hoe de bodem in hetzelfde gebied in de loop van de tijd veranderde, wat volgens de auteurs “noodzakelijk is om trends in belangrijke tarieven en functies te beoordelen, en hun kwetsbaarheid voor wereldwijde verandering.”

Het onderzoek is ook geografisch onevenwichtig, vonden ze. Gematigde gebieden, waaronder loofbossen en de Middellandse Zee, hebben meer studies ontvangen dan veel tropische gebieden, toendra of overstroomde graslanden.

Dit is geen nieuw probleem: een andere studie toonde aan dat we historische informatie over bodembiodiversiteit missen die het mogelijk zou maken om basislijnen voor landbedekking in het verleden en lokale aanjagers van biodiversiteit te begrijpen. Het begrijpen van relaties uit het verleden is niet duidelijk hoe dingen veranderen of waarom.

Kennislacunes beperken zich ook niet alleen tot de wetenschap. Op het gebied van beleid ontbreekt het nationale en internationale instanties aan systematische manieren om de bodembiodiversiteit te monitoren en te beschermen.

“Op wereldschaal blijft bodembiodiversiteit een blinde vlek: de meeste partijen bij het Verdrag inzake biologische diversiteit beschermen expliciet noch de bodem, noch hun biodiversiteit”, een studie die in april werd gepubliceerd in Biological Conservation.

Onderneem actie

De inspanningen om de bodembiodiversiteit beter te bestuderen en te beschermen, beginnen toe te nemen.

Een daarvan is het Soil Biodiversity Observation Network (Soil BON), een gecoördineerd wereldwijd project om bodembiodiversiteit en ecosysteemfuncties te monitoren om het beleid te helpen informeren.

Het Global Soil Biodiversity Initiative is een vrijwillig wetenschappelijk netwerk van meer dan 4.000 wetenschappers die de kwetsbaarheid van ondergrondse biodiversiteit bestuderen. De groep stuurde onlangs een brief naar het VN-Verdrag inzake biologische diversiteit waarin werd opgeroepen tot actie om de bodembiodiversiteit te beschermen.

Europa zit niet te wachten op de VN. om actie te ondernemen.

De Farm to Fork-strategie, onderdeel van de Europese Green New Deal, roept op tot betere bodembescherming, waaronder het verminderen van het gebruik van pesticiden tegen 2030. De Europese Unie heeft ook het actieplan inzake nulvervuiling voor lucht, water en bodem gelanceerd om de bodemkwaliteit te verbeteren. En de EU zou kunnen aandringen op verdere actie met een geplande bodemgezondheidswet in 2023.

En hoewel bodemgezondheid meer grote overheidsinspanningen vereist, zijn er veel veranderingen op lokaal niveau en door industrieën die kunnen helpen.

In stedelijke gebieden kunnen trottoirs met afgedichte grond worden verwijderd en vervangen door vegetatie. De aanleg van groene daken en tuinen met een rijke diversiteit aan planten kan ook de biodiversiteit van de bodem ten goede komen.

De samenleving moet ook aandacht besteden aan de chemicaliën die in onze huizen, boerderijen en steden worden gebruikt. Vervuiling in de bodem is erg slecht voor de organismen die erin leven en voor iedereen die een verpoppingscyclus heeft.

Bodembiodiversiteit kan zich herstellen nadat industriële of agrarische faciliteiten uit productie zijn genomen, maar dit kan langzaam gebeuren en vereist gespecialiseerde herstelinspanningen. In deze gevallen kunnen microbiële transplantaties en het zaaien van doelplantensoorten helpen deze processen te versnellen, suggereert een studie uit 2019. Zelfs kleine veranderingen, die vaak een kleine economische kost met zich meebrengen, kunnen de bodembiodiversiteit en ecosysteemdiensten vergroten.

En een nog kleinere verandering is ook belangrijk – mensen laten opmerken en waarderen welke rol een gezonde bodem in ons leven speelt en waarom het zo belangrijk is dat we het beschermen.